Gegevens in de uitloopgroef
Veel informatie over een single, EP of LP kan je vinden in de zogenoemde uitloopgroef of op zijn Engels de deadwax: het gebied tussen het einde van een nummer en het label. De info kan met de hand geschreven (gekrast) zijn of gestampt. Elke firma heeft een eigen manier van nummering. Voor zover ik heb kunnen nagaan gebruikte Phonogram altijd de stamp-methode. Zie afbeelding 1. Niet bij alle Phonogram-singles is de info op dezelfde wijze weergegeven. Er zijn dus variaties. Wat je altijd ziet is het releasenummer, een 1 of een 2 om aan te geven of het om de A-kant (1) of de B-kant (2) gaat en een nummer wat het land aangeeft waar de single geperst is.
Afbeelding 1 laat de info zien van een Engelse single uit de 6006 reeks met nummer 010. Het begint met het releasenummer 6006010 en vervolgens 1F (A-kant (1) waarbij de F staat voor Fortyfive. De //3 geeft aan welke lacquer is gebruikt. Dit is meestal een 1 of een 2. Hier toevallig een 3. Het laatste nummer 420 geeft het land aan. In dit geval is dat het Verenigd Koninkrijk.
Afbeelding 2 is een Nederlandse single uit de reeks 6012 met nummer 100. De inscriptie begint met AA gevolgd door het releasenummer 6012 100. Daarna 1 W 1 waarbij de eerste 1 de A-kant aangeeft.
De tweede 1 is het nummer van de lacquer. Het nummer 670 is het landnummer van Nederland.
Vervolgens komt er nog 1 1 2 Zeer waarschijnlijk geeft de eerste 1 het nummer van de master (matrix) (1) aan, het tweede het nummer van de moeder (1) en de laatste de stamper (in dit geval de 2 e ).
Duitse singles lieten het volgende zien: 1 0 AA 6003223 1W 320. Vermoedelijk is de 1 0 het matrix-nummer. Ook hier de AA gevolgd door het releasenummer 6003 223. 1 W geeft de A-kant aan en tenslotte 320, het nummer van Duitsland waar de single is geperst. Soms zie je op een andere plek in de uitloopgroef nog een letter. Bij deze single op de A-kant een Y en op de B-kant een M. Ook andere letters (C, F, AA, AY en H) kwam ik tegen. Misschien de initialen van de mastering engineer.
De Duitse single 6009 394 van Demis Roussos heeft tussen 1W en 320 ook nog //2 aan beide kanten.
Ik vermoed dat dit lacquer 2 betekent. Waarschijnlijk hebben ze de lacquer-vermelding bij de eerste lacquers weggelaten.
Het maken van een vinylplaat verloopt volgens het volgende proces:
Stap 1: een lacquer (een aluminium plaat die is voorzien van een zachte cellulose-achtige toplaag) wordt voorzien van een opgenomen geluidssignaal dat afkomstig is van een magnetische band. Het signaal wordt in de cellulose-laag gesneden. Dit proces staat bekend als cutting.
Stap 2: Van de lacquer worden een serie opeenvolgende gespiegelde, metalen afdrukken gemaakt door middel van elektro-chemische processen. De eerste afdruk is de master (ook wel matrix of matrijs genoemd). Van de master wordt een “moeder” (mother) gemaakt. En tenslotte wordt er van de “moeder” een stamper gemaakt.
Stap 3: Met behulp van twee stampers worden er singles geperst.
Omdat er voor elke kant een aparte serie lacquer-master-moeder-stamper wordt gemaakt, kan de informatie in de uitloopgroef dus verschillen.
Maak jouw eigen website met JouwWeb